TRƯỜNG HỢP PHẢI TỪ CHỐI HOẶC THAY ĐỔI NGƯỜI TIẾN HÀNH TỐ TỤNG DÂN SỰ

Trong quá trình giải quyết các vụ việc dân sự, tính vô tư, khách quan là điều không thể thiếu được. Để đảm bảo tính vô tư của những người tiến hành tố tụng hoặc người tham gia tố tụng dân sự, pháp luật có quy định một số trường hợp phải từ chối hoặc thay đổi người tiến hành tố tụng dân sự khi có căn cứ cho rằng họ có thể không vô tư khi thực hiện nhiệm vụ của mình. Bài viết dưới đây sẽ tìm hiểu về các trường hợp phải từ chối hoặc thay đổi người tiến hành tố tụng dân sự.

Quy định của pháp luật về người tiến hành tố tụng dân sự

Pháp luật hiện hành không định nghĩa cụ thể về người tiến hành tố tụng dân sự. Tuy nhiên, có thể hiểu người tiến hành tố tụng dân sự là người thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn trong việc giải quyết các vụ việc dân sự, thi hành án dân sự hoặc kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong tố tụng dân sự.

Theo quy định tại Khoản 2 Điều 46 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 thì người tiến hành tố tụng gồm có:

- Chánh án Tòa án, Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân, Thẩm tra viên, Thư ký Tòa án;

- Viện trưởng Viện kiểm sát, Kiểm sát viên, Kiểm tra viên.

Trường hợp phải từ chối hoặc thay đổi người tiến hành tố tụng trong tố tụng dân sự

Tại Điều 52 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 có quy định người tiến hành tố tụng phải từ chối hoặc thay đổi trong các trường hợp sau đây:

(1) Họ đồng thời là đương sự, người đại diện, người thân thích của đương sự.

(2) Người tiến hành tố tụng đã tham gia tố tụng với tư cách là người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự, người làm chứng, người giám định, người phiên dịch trong cùng vụ việc đó.

(3) Khi có căn cứ rõ ràng cho rằng họ có thể không vô tư trong khi làm nhiệm vụ.

Ngoài ra, pháp luật cũng có quy định cụ thể đối với từng chủ thể như sau:

- Thay đổi Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân

Theo quy định tại Điều 53 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 thì Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân phải từ chối tiến hành tố tụng hoặc bị thay đổi trong những trường hợp sau đây:

+ Thuộc một trong những trường hợp quy định tại Điều 52 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 nêu trên.

+ Họ cùng trong một Hội đồng xét xử và là người thân thích với nhau; trong trường hợp này, chỉ có một người được tiến hành tố tụng.

+ Họ đã tham gia giải quyết theo thủ tục sơ thẩm, phúc thẩm, giám đốc thẩm hoặc tái thẩm vụ việc dân sự đó và đã ra bản án sơ thẩm, bản án, quyết định phúc thẩm, quyết định giám đốc thẩm hoặc tái thẩm, quyết định giải quyết việc dân sự, quyết định đình chỉ giải quyết vụ việc, quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự, trừ trường hợp là thành viên của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, Ủy ban Thẩm phán Tòa án nhân dân cấp cao thì vẫn được tham gia giải quyết vụ việc đó theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm.

+ Họ đã là người tiến hành tố tụng trong vụ việc đó với tư cách là Thẩm tra viên, Thư ký Tòa án, Kiểm sát viên, Kiểm tra viên.

- Thay đổi Thư ký toà án, Thẩm tra viên

Căn cứ vào quy định tại Điều 54 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 thì Thư ký Tòa án, Thẩm tra viên phải từ chối tiến hành tố tụng hoặc bị thay đổi trong những trường hợp sau:

+ Thuộc một trong những trường hợp quy định tại Điều 52 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015.

+ Họ đã là người tiến hành tố tụng trong vụ việc đó với tư cách là Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân, Thẩm tra viên, Thư ký Tòa án, Kiểm sát viên, Kiểm tra viên.

+ Là người thân thích với một trong những người tiến hành tố tụng khác trong vụ việc dân sự đó.

Quyền yêu cầu thay đổi người tiến hành tố tụng

Khi thuộc các trường hợp nêu trên thì chính những chủ thể bị từ chối hoặc thay đổi có quyền tư chối hoặc cho các chủ thể khác yêu cầu thay đổi. Cụ thể:

- Đương sự có quyền yêu cầu thay đổi người tiến hành tố tụng (theo quy định tại Khoản 14 Điều 70 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015);

- Người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự có quyền thay mặt đương sự yêu cầu thay đổi người tiến hành tố tụng (Khoản 4 Điều 76 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015).

Ngoài ra Chánh án Tòa án cũng có quyền quyết định việc thay đổi Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân, Thẩm tra viên, Thư ký Tòa án trước khi mở phiên tòa. Hội đồng xét xử có thẩm quyền thay đổi người tiến hành tố tụng tại phiên tòa…

Thủ tục thay đổi người tiến hành tố tụng dân sự

- Thủ tục từ chối hoặc thay đổi Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân, Thẩm tra viên, Thư ký Tòa án:

Điều 55 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015 có quy định cụ thể về thủ tục này như sau:

+ Việc từ chối tiến hành tố tụng hoặc đề nghị thay đổi trước khi mở phiên tòa, phiên họp phải được lập thành văn bản, trong đó nêu rõ lý do và căn cứ của việc từ chối tiến hành tố tụng hoặc đề nghị thay đổi người tiến hành tố tụng.

+ Việc từ chối tiến hành tố tụng hoặc đề nghị thay đổi tại phiên họp phải được ghi vào biên bản phiên toà, phiên họp.

- Thủ tục thay đổi Kiểm sát viên, Kiểm tra viên:

Thủ tục từ chối hoặc thay đổi Kiểm sát viên, Kiểm tra viên được quy định tại Điều 61 Bộ luật Tố tụng dân sự như sau:

+ Trước khi mở phiên tòa, việc từ chối hoặc thay đổi Kiểm sát viên phải được lập thành văn bản, trong đó nêu rõ lý do và căn cứ của việc từ chối hoặc đề nghị thay đổi Kiểm sát viên.

+ Việc từ chối tiến hành tố tụng hoặc đề nghị thay đổi Kiểm tra viên phải được lập thành văn bản, trong đó nêu rõ lý do và căn cứ của việc từ chối hoặc đề nghị thay đổi Kiểm tra viên.

+ Ngoài ra, tại phiên tòa, việc từ chối tiến hành tố tụng hoặc đề nghị thay đổi Kiểm sát viên phải được ghi vào biên bản phiên tòa.

Trên đây là nội dung tư vấn về các trường hợp phải từ chối hoặc thay đổi người tiến hành tố tụng theo quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự 2015.

-------------------------------------------------

Mọi thông tin yêu cầu tư vấn xin vui lòng liên hệ:

𝐂Ô𝐍𝐆 𝐓𝐘 𝐋𝐔Ậ𝐓 𝐓𝐍𝐇𝐇 𝐒𝐉𝐊𝐋𝐀𝐖

📍 Địa chỉ: Số 3, ngõ 115 Nguyễn Khang, quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội

🌍 Website: sjklaw.vn

📩 Email: sjk.law@hotmail.com

☎ Hotline: 0962420486